Biodiversiteit is de verscheidenheid aan plant- en diersoorten op aarde. Hoe meer soorten hoe gezonder de aarde. Van de 10 miljoen diersoorten zijn de meeste insecten. Die zijn cruciaal voor het leven op aarde. We zijn allemaal begaan met uitsterving van dieren zoals reuzenpanda en witte tijger, maar als we de insecten kwijtraken raken we ook de planten en ons voedsel kwijt. Dan ontstaat echt chaos en overleven we niet. Dan is er binnen 10-20 jaar een wereldwijde crisis. Wetenschappers voorspellen een bestuivingscrisis en grondcrisis, waarna een humanitaire crisis door voedselschaarste en migratie. Ieder gaat vechten om te overleven.
In korte tijd is het aantal vliegende insecten met 75% afgenomen, voornamelijk door verlies aan leefgebied en gebruik van pesticiden. Al jaren is dit bekend maar pas nu is een Europees verbod ingesteld op de grootste boosdoener, neonicotinoïden. Driekwart van de gewassen die we telen hebben bestuiving door bijen nodig. Intensieve landbouw en monoculturen met pesticiden en kunstmest veroorzaken niet alleen massale bijensterfte, ook sterven insecten die in de grond leven zoals wormen en pissebedden. Zij zorgen voor vertering van organisch materiaal tot voedsel voor bomen en planten. Veel landbouwgrond is nu al ‘dode grond’ zonder voedingstoffen en zuurstof. Vruchtbare grond wordt steeds schaarser, het landschap wordt steeds eentoniger, gevolgd door verdere afname van bijen en gewassen. In India en China worden nu al fruitbomen bestoven met wattenstokjes.
Een negatieve spiraal zal gezonde groenten en fruit steeds duurder maken en tenslotte alleen voor rijkeren beschikbaar. Maar ook 87% van de wilde planten heeft bestuiving door insecten nodig. En insecten zijn het voornaamste voedsel van veel vogels en kikkers. We kennen al het beeld van minder weidevogels zoals merels en zwaluwen. We krijgen ook een wereld zonder vlinders, onze kinderen zullen geen bloemenweides meer zien of getjilp van vogels horen. We kunnen hieraan wel degelijk, ook als burgers in Woudenberg, iets doen. Honingbijen houden is een optie, een kastje plaatsen voor wilde bijen kan al snel. Vooral gevarieerde bloemrijke bomen, struiken en planten leveren het meeste op als voedsel voor de overleving van bijen. We kunnen allemaal onze tuin vergroenen met een vlinderstruik of bloeiende planten, een fruitboom of wat heide en lavendel, of bloemen op balkon of dak. Zaaigoed voor wilde bloemen is op veel plaatsen te koop.
De gemeente toont met projecten als ‘groen aan de buurt’ en ‘bloemen voor bijen’dat er iets moet gebeuren. Zoals het plan voor een ‘vlinder- en bijentuin’. Maar er kan veel meer. We moeten toe naar kringlooplandbouw, met gedeeld gebruik van afvalstoffen en mest, en kleinschaliger gemengde akkerbouw met uiteindelijk grotere opbrengst en minder behoefte aan kunstmest en bestrijdingsmiddelen. De gemeente kan bewuste keuzes maken o.a. met bloeiende bermen. Het grote nieuwbouwproject Hoevelaer geeft een uitgelezen kans voor goed landschapsbeheer met nadruk op groenvoorzieningen dichtbij de mensen met bijvriendelijke struiken en bomen en een bloeiende omgeving.
Vanuit de Stichting Duurzaam Woudenberg doen we voorstellen om samen met u als burgers, maar ook met de gemeente en bedrijven een steentje bij te dragen om onze natuur op termijn te redden. Ik ben zelf bewuster geworden van de dreigende catastrofe door een bijencursus te volgen. Ik ontdekte ook dat een bijenvolk een boeiende goed georganiseerde gemeenschap is. En honingbijen zijn in relatie tot andere bestuivende insecten, de beste bestuivers omdat ze op één bloemsoort vliegen tot deze uitgebloeid is. Zo zorgen ze voor een perfecte bestuiving en krijgen wij ook bijvoorbeeld ‘zonneboem- of lavendelhonig’. Iedereen kan bijen houden. Voorwaarde is wel dat je een cursus volgt en in zowat elk dorp organiseert de imkervereniging deze. Als je geen of een kleine tuin hebt zijn er genoeg particulieren of bedrijven, bij fruittelers of op de heide waar je bijen kunnen staan. Ook de gemeente zou kunnen voorzien in plekken voor bijenkasten.
Verdieping in het bijenleven geeft je meer aandacht voor de nog wel aanwezige diversiteit aan bloemen en planten. En met een bloeiende tuin trek je niet alleen bijen maar ook vlinders en vogels aan. Dus misschien dat onze kinderen dan toch nog wakker kunnen worden met zingende vogels en een bloemenweide met vlinders om zich heen.
Suzy Bollen. sept 2018