Pleidooi voor een ander eetpatroon
We kunnen eten wat, waar en wanneer we willen, althans in Nederland. Dat klinkt als een zegen, maar het is niet alleen rooskleurig. Steeds vaker horen we over negatieve gevolgen van ons voedselsysteem en de manier van produceren en eten. Denk aan de 50 procent mensen die lijden aan overgewicht; boeren die zich amper staande kunnen houden door oneerlijke verdeling van geld in de voedselketen; uitputting van de bodem door intensieve landbouw; schrijnende toestanden rond dierenwelzijn en ga zo maar door. In toenemende mate realiseren we ons wel dat de gigantische uitdagingen als klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, bodemuitputting en andere grenzen aan onze planeet zoals stikstof- en fosfaatgehalte in de bodem en broeikasgassen, sterk verband houden met ons voedselsysteem. De eenzijdige focus op efficiëntie, met economische groei en grootschaligheid, is op geen manier duurzaam en daarmee onhoudbaar. Ook lijdt nu al tweederde van de mensen honger. Als we zo doorgaan hebben we in 2050 meer dan drie aardes nodig om 10 miljard mensen te voeden en gaat onze planeet ten onder aan klimaatverandering en vervuiling.
We ontkomen niet aan een transitie naar een ander landbouw- en voedselsysteem, met niet alleen economische, maar ook ecologische en sociale waarden. ‘Gezonde mensen, een gezonde planeet en eerlijke verdeling’ zijn dan het doel en financiële winst alleen een middel. Dit betekent overgaan naar een eetpatroon waarin plantaardig de boventoon voert in plaats van dierlijk. En waarin de échte prijs wordt gerekend voor producten, inclusief kosten die gemaakt worden aan milieu en (on)gezondheid. Waarin de bodem centraal staat en wordt samengewerkt met de natuur in plaats van ten koste van de natuur. Op landelijk niveau heeft een aantal organisaties zich hiertoe al verenigd in een landelijk netwerk ‘Transitiecoalitie Voedsel’, met intussen een krachtig geluid in de politieke en maatschappelijke discussie. Ook lokaal zijn er initiatieven, zoals ABN Amro met een pilot voor voedelverduurzaming in Amersfoort, gevolgd door een landelijke uitrol, afspraken tussen omliggende gemeentes om hun eigen catering te verduurzamen, supermarkten die verspilling willen tegengaan en innovatieve boeren.
Stichting Duurzaam Woudenberg zet zich, met de gemeente en bewoners, in met initiatieven rond voedsel. Maar ook individueel kunt u iets doen. Eet u veel dierlijke eiwitten en vetten? Vervang die gedeeltelijk door granen, peulvruchten en noten, dit blijkt ook veel gezonder. Het heeft al impact om kleinere porties te eten en niet dagelijks vlees. Laat vlees een delicatesse worden in plaats van een hoofdbestanddeel van ons voedsel. Ook meer groenten en fruit, waar 95 procent van ons nu niet toekomt aan een gezonde dagelijkse hoeveelheid. Of aandacht voor minder plastic verpakkingen en meer lokaal en vers eten of zelf voedsel verbouwen. Dit alles draagt bij aan een duurzamer voedsel- en landbouwsysteem, daling van vervuiling, vervoerskosten en CO2-uitstoot. En dus aan het milieu, een gezonde planeet en onze eigen gezondheid.
Suzy Bollen en Elske van de Fliert.
Ook verschenen als artikel in De Woudenberger op 12 maart 2019